2009
Een verlaten fabriekshal met een spijker in de muur. Een frame met neonbuizen die een rood schijnsel verspreiden, waarin flets de woorden made in china oplichten.Wat gemaakt wordt, wordt door mensen gemaakt, altijd, ergens. En daarna komt het naar ons toe en kunnen wij ervan genieten. Als kind had ik een speelgoed autootje waarop aan de onderkant, tussen de wielophanging en de uitlaatpijp, alles zeer klein in hoog-reliëf, de woorden Made in England te lezen waren. Toen ik op zekere dag de woorden begreep, wist ik ook dat het autootje ergens vandaan kwam, namelijk uit Engeland. Het was een soort adres. Het autootje was op reis en nú was het hier. Dit adres hield ook in dat het eigenlijk ergens anders thuis hoorde. Ik had me tot dan toe nooit een voorstelling gemaakt van de herkomst van de dingen, die deel van mijn leven waren; ik kende hun aanwezigheid, maar niet hun herkomst. Speelgoed kwam uit de winkel. Zoals vele kinderen in Europa ook denken dat baby¹s door de lucht in de snavel van een ooievaar naar de vaders en moeders gebracht worden of gewoon in het koolveld gevonden worden.
De vraag naar de herkomst van de dingen is in algemene termen de vraag naar het begin, een oorsprong. (1) De oorsprong speelt een grote rol bij de betekenis van een kunstwerk. De betekenis verankert het in de tijd. Made in China is volstrekt duidelijk over de herkomst, maar het is niet precies over de betekenis. Daarvoor moeten we bij de kunstenaar zijn. De kunstenaar is de maker en hij ontleent zijn vrijheid aan wat hij doet, aan wat hij maakt maar hij weet ook, dat wat hij doet een gevolg is van wat de mensen vóór hem maakten. De kunstenaar is deel van een traditie waarin handelingen, technieken en methoden bewaard en ontwikkeld worden. De kunstenaar weet dit en dit besef maakt het hem mogelijk de kracht van een heel land om te zetten in een kunstwerk, zijn beeldend vermogen gelijk te stellen aan de productieve kracht van heel China. Het kunstwerk geeft ‘Made in china’ een identiteit.
Deze drie woorden verwijzen niet meer naar de circulatie en handel van goederen in de wereld. Zij zijn beeld geworden, dat op zich zelf bestaat en naar zichzelf verwijst en in deze geslotenheid, op hypnotiserende wijze een ruimte genereert waarin de dynamiek van een heel volk voelbaar is.
Made in China is tevens een persoonlijk statement, een existentiële uitspraak van de kunstenaar en het zegt, ‘Ik ben’, ‘It is made in China and it is me’, een tegenhanger van het Westerse, Carteaanse credo ‘Ik denk dus ik besta’ (Cogito ergo sum). Made in China is een signatuur geworden. In het verlengde hiervan is de mededeling een zelfbewuste provocatie en ondergraving van de mythe van de uniekheid van kunstwerken en de kunstenaar. Het vervangt de kunstenaar, die verdwijnt in drie woorden en tegelijkertijd in een heel groot land. Van deze ultieme blijk van verbondenheid met zijn land kan alleen díe kunstennaar blijk geven die de vrijheid van het ongebondene kent.
Made in China is het perfecte kunstwerk dat via de middelen en de regels van de openbaarheid, verhult wat in eerste instantie een vanzelfsprekendheid leek te zijn. Identiteit of dit nu een nationale identiteit is of wat iedereen zelf daarvan maakt is een vluchtend en invulbaar begrip. Het werk Made in China wordt sinds 1999 met tussenpozen steeds opnieuw gemaakt, maar wel met dezelfde drie woorden ‘made in China’. Het is een werk dat met de kunstenaar meegaat tijdens zijn leven, met zijn leven samenvalt, evolueert met zijn persoon en zodoende de veranderende maatschappelijke context steeds opnieuw incorporeert. Het is een werk dat voortdurend verslag doet van het kunstenaarschap en van zijn relatie met de wereld. Het is een werk dat een netwerk maakt waaraan iedereen deel heeft. Het vertelt over het leven, want het is een organisch werk, dat groeit op de dynamiek van maatschappelijke ontwikkelingen en is voortdurend actueel. Het is een werk dat niet oud kan worden. Het is het perfecte kunstwerk, gemaakt in China.
Henk Visch
Eindhoven, september 2009
Noot:
1. Maar er is geen begin. Het begin valt samen met het beginnen en kan niet geisoleert worden. Zoals het kennen niet vooraf kan gaan aan het gekende, zij ontstaan tegelijkertijd, zij bestaan alleen als paar. De vraag naar de oorsprong van een kunstwerk is in het Westen hetzelfde als het zoeken naar betekenis: alsof een kunstwerk geen betekenis kan hebben als het geen oorsprong heeft.